کره جواهرنشان

یکی از جذاب ترین و قطعا دیدنی ترین موزه های ایران خصوصا برای خانم های علاقمند به جواهرات، موزه جواهرات ملی ایران است که در پایتخت کشورمان یعنی شهر تهران قرار گرفته است. در حال حاضر موزه جواهرات ایران به عنوان خزانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی نیز مورد استفاده قرار می گیرد و در ساختمان این سازمان بزرگ اقتصادی واقع شده و از این رو می توان آن را با نام اشتراکی خزانه - موزه قلمداد نماییم. چنانچه شما نیز همچون ما تمایل به شناخت بیشتری از موزه جواهرات کشورمان کرده اید، توصیه می کنیم در ادامه این مطلب با همگردی همراه باشید تا قدری بیشتر با ساعت کار موزه جواهرات ملی ایران و همچنین آدرس موزه جواهرات ملی ایران آشنایی پیدا نمایید.

تاریخچه موزه جواهرات ایران

جالب است بدانید با توجه به ارزش جواهرات در اقصی نقاط دنیا و داستان ها و جنگ های متعددی که در پی بدست آوردن این اشیای گران قیمت در طول تاریخ به وقوع پیوسته است، اما در کشور ما تا پیش از روی کارآمدن سلسله صفویان و آغاز حکومت آنان بر این مرز و بوم تقریبا خزانه های دولتی ایران فاقد هرگونه جواهرات با ارزش و نفیس بوده و هر چه که امروز در این خزانه یا بهتر است بگوییم در موزه جواهرات ایران به نمایش گذاشته شده، در اصل مربوط به شروع سلطنت شاهان صفوی بر سرزمین پارس ها می باشد. پادشاهان صفوی به حدی دل باخته و عاشق جواهرات گران بها بوده اند که بالغ بر 200 سال به جمع آوری بهترین این اشیای چشم نواز و گران قیمت از سراسر دنیا پراخته اند و نمایندگان خود را حتی تا بلاد عثمانی و هند و همچنین سایر کشورهای صاحب نام جهانی همچون کشور ایتالیا و کشور فرانسه نیز می فرستادند تا به هر نحوی که شده جواهرات مورد علاقه خودشان را با هزینه های گزافی بدست آورند و آن ها را به پایتخت حکومت صفویان؛ یعنی شهر اصفهان منتقل نمایند! با قیام افغان ها به رهبری محمود هوتکی و ضعف شدید بوجود آمده در حکومت صفویانی که آخرین پادشاه آنان شاه سلطان حسین بود و نزدیک به 30 سال بر ایران حکومت کرد، دودمان صفوی سخت متضرر شد و تقریبا تمامی جواهراتی که در خلال سال های حکومتی مستمر شاهان صفوی بر این مرز و بوم از اقصی نقاط دنیا جمع آوری و سپس در خزانه دولتی که در شهر اصفهان (پایتخت صفویان) قرار گرفته داشت، به تاراج رفت. البته ناگفته نماند که مقداری از جواهرات سلطنتی خاندان صفویه توسط محمود هوتکی که وی را محمود افغان خطاب می کردند به جانشین و پسرعموی او یعنی اشرف افغان که از دلاوران مشهور افغان ها در آن زمان بود، منتقل شد و او نیز بنا به شرایطی تصمیم به خارج کردن جواهرات از کشور نمود که البته با همت مضاعفی از سوی شاه طهماسب دوم (فرزند شاه سلطان حسین) که بعد از کشته شدن و به خطر افتادن سلسله صفوی به گوشه ای از ایران کوچ اجباری کرده و بر بخش محدودی از ایران نیز به اعتبار نیاکان پیشین خود حکومت می کرد، موفق به انجام چنین کاری نشد و در نهایت با وارد شدن مجدد طهماسب دوم به پایتخت پدری خویش یعنی شهر اصفهان و پیوستن نادر قلی (نادرشاه افشار) و افرادش به لشکریان او، در جنگی خونین موفق به شکست دادن اشرف افغان و نگه داشتن جواهرات در ایران شد. نادر قلی نیز که درست در میان بحبوحه بی ثباتی شاه طهماسب دوم به سبب نبردهای فاتحانه و پیروزمندانه خود از اعتبار زیادی در میان مردم برخوردار شده بود، با پذیرفتن شروطی به عنوان شاه مشروع ایران به رسمیت شناخته شد و مدتی بعد سلسله افشاریان را پایه گذاری نمود و خیلی زود به دنبال سایر جواهراتی که در دوران آشوب ایجاد شده در خاندان صفوی از ایران به تاراج رفته بود، رفت و در ابتدا با نامه نگاری هایی به دربار هند و مایوس شدن از برگرداندن جواهرات منتقل شده به دربار هند به سوی آنان لشکرکشی کرد و توانست با غلبه سهمگین بر آنان در کنار باز پس گیری جواهرات غارت شده از ایران، مقداری پول نقد و همچنین تعداد زیادی سلاح نیز از آنان به عنوان قرامت جنگ طلب نماید که محمدشاه گورکانی که در آن زمان پادشاهی حکومت گورکانیان در هند را عهده دار شده بود، تمام خواسته های نادر را به چون و چرا قبول کرد. تمامی جواهرات دزدی شده از ایران و منتقل شده به دربار هند از آنان پس گرفته شد و اما متاسفانه به دلیل عدم وجود جاده های هموار در آن زمان، بخش از این جواهرات ارزشمند خزانه دولتی ایران هیچ وقت به کشومان بازنگشت و در راه انتقال بطور تمام و کمال از میان رفت ولی با تمام این اوصاف، نادرشاه افشار به محض ورود به کشور دستور داد تا بخش قابل توجهی از خزانه تازه بدست آمده را به شاهان و سران کشورهای همسایه به عنوان پیش کشی ماندگار و در جهت ثبات پیمان صلح میان کشورهای هم مرز با ایران، اعطا نمایند. علاوه بر این نادرشاه بخش دیگری از جواهرات سلطنتی را نیز به درگاه امام رضا (ع) تقدیم کرد و مقدار دیگری را نیز در میان فرماندهان و سربازان وفادار و شجاع خود تقسیم نمود. با مرگ نادرشاه افشار در سال 1126 هجری شمسی توسط گروهی از سرداران نامدار خود که شبانه و بصورت غافلگیرانه وارد چادر وی شدند و او را به قتل رسانند، احمد بیگ افغان ابدالی که از جمله مشارکت کنندگان در نقشه قتل شاه خود بود، بخشی از جواهرات ملی ایران را دزدید و از کشور خارج کرد. لازم است بدانید تاکنون هیچ نشان و آماری از میزان جواهراتی که این سردار شورشی از دربار افشاریان غارت و از مملکت نیز خارج نمود بدست نیامده است، جز اینکه بر اثر گذر زمان و پیدا شدن تکه هایی مختلفی از جواهرات ملی ایران در گوشه و کنار جهان، کارشناسان مربوطه متوجه شده اند که این جواهرات تازه به نمایش درآمده مثلا در فلان کشور، در روزگاران پیشین متعلق به کشور عزیز ما یعنی ایران اسلامی بوده است. از جمله جواهرات معروف و بی همتایی که از مرزهای ما خارج شد و هیچگاه دیگر به ایران برنگشته، الماس کوه نور می باشد که در سال 1266 به ملکه ویکتوریا تقدیم شده است. با تغییر سلسله های حکومتی و روی کار آمدن دودمان قاجاری برای سلطنت در ایران، قاجاری ها در دوران حکومت خود دستور به گردآوری تمامی جواهرات ملی و ثبت تک تک آن ها نمودند و در این بین تعدادی از جواهرات فوق العاده گران بهای کشورمان را بر روی تخت طاووس، کره جواهرنشان، تاج سلطنتی و همچنین تخت نادری نصب کردند. سرانجام در سال 1316 هجری شمسی بخش قابل توجهی از جواهرات ملی کشورمان به بانک ملی ایران انتقال داده شد تا ضمانت محکمی برای تولید اسکناس و اسناد و مدارک مالی در نزد بانک ملی ایران بحساب آورده شوند. به هر حال شاید برایتان جالب باشد که بدانید موزه جواهرات ملی ایران که در حال حاضر در خزانه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته تا پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران فعال بوده و با پیروی انقلاب برای مدتی تعطیل و سپس مجددا در سال 1369 خورشیدی افتتاح شده است. خزانه ای که اکنون موزه جواهرات ملی در آن مستقر شده، در سال 1334 ساخته و پس از پنج سال یعنی در سال 1339 همزمان با تاسیس بانک مرکزی ایران افتتاح و مسئولیت خزانه نیز به همین مرکز کلان اقتصادی کشور سپرده شد.

معرفی بخشی از جواهرات برجسته موجود در موزه

در موزه 1000 مترمربعی جواهرات ملی ایران جواهرات بسیار دیدنی و ارزشمندی به چشم می خورد که تعدادی از آنان عبارتند از:

کره جواهرنشان

کره جواهرنشان در اصل یک کره جغرافیایی مزین شده با انواع و اقسام جواهرات می باشد که با احتساب وزن پایه های طلایی خود، نزدیک به 37.5 کیلوگرم وزن داشته و برای تزئین آن نیز از 51366 قطعه جواهراتی که در مجموع دارای وزنی معادل با 3656.4 گرم می باشد، استفاده شده است. بر روی کره جواهرنشان ایران تمامی دریاها و اقیانوس ها با زمرد، قاره اروپا با یاقوت، قاره آفریقا با یاقوت سرخ و کبود و همچنین قاره های آسیا، اقیانوسیه و آمریکا با یاقوت و لعل نشان داده شده اند. ناگفته نماند که خط استوای این کره جواهرکاری شده با الماس های گران قیمتی مشخص شده و کل کره را نیز دو حلقه طلایی که بر روی آنان گل هایی مزین به نشانه های الماسی قرار گرفته، در بر می گیرد. لازم به ذکر است که بر روی این اثر نفیس و ملی کشورمان، لقب های مختلف شاه ناصری (ناصرالدین شاه قاجار) با الماس مشخص و منبت کاری شده و در آن پایتخت ایران یعنی شهر تهران با نوع خاصی از یاقوت ها به اسم اورنگ زیب مزین و مشخص شده است. کوه دماوند نیز با یک یاقوت کاملا درشت بر روی این کره جواهرنشان که در آدرس موزه جواهرات ملی ایران قرار دارد، بطور کاملا واضحی نمایان می باشد.